Η στοματική υγεία και η πρόληψη νοσημάτων που αφορούν στην υγεία των δοντιών και των ούλων, επιτυγχάνεται με τακτικό οδοντιατρικό έλεγχο και συστηματική, καθημερινή φροντίδα στο σπίτι. Ο στοματικός έλεγχος και η εξέταση της υγείας δοντιών και ούλων πρέπει να γίνεται ιδανικά από οδοντίατρο δύο φορές το χρόνο εκτός και αν υπάρχει ένδειξη για συχνότερο έλεγχο.

Μετά την ολοκλήρωση του στοματικού ελέγχου και τη λήψη του ιατρικού ιστορικού του ασθενούς, ο οδοντίατρος προχωρά σε καθαρισμό των δοντιών και των ούλων, απομακρύνοντας την οδοντική πλάκα και την τρυγία (πέτρα). Στη συνέχεια, γίνεται η απομάκρυνση τυχόν χρωστικών από τα δόντια που προκαλούνται συνήθως από το κάπνισμα, τον καφέ, το τσάι ή κάποιες χρωμογόνες τροφές (παντζάρι, σπανάκι, κεράσια, φράουλες), ή από κάποια φάρμακα. Με την απομάκρυνση αυτή, ο οδοντίατρος βοηθά αποτελεσματικά στην πρόληψη από τη δημιουργία της ουλίτιδας, τυχόν κακοσμίας και την αποφυγή της τερηδόνας, όπως επίσης και μιας δυσάρεστης εικόνας του χαμόγελου του ασθενούς.

Στην περίπτωση όπου ο ασθενής δεν παρουσιάζει ουλίτιδα ή εμφανίζει ήπιας μορφής ουλίτιδα, ο καθαρισμός ολοκληρώνεται σ’ ένα ραντεβού, δεν απαιτείται συνήθως αναισθησία και δεν προκαλεί καμία ιδιαίτερη ενόχληση κατά τη διάρκεια του.

Στην περίπτωση όπου η καθημερινή υγιεινή του στόματος παραμελείται συστηματικά καθώς και η τακτική επίσκεψη στον οδοντίατρο αναβάλλεται συχνά, η υγεία των ούλων επιβαρύνεται σημαντικά με την εμφάνιση ήπιων ή και πιο σοβαρών συμπτωμάτων. Η πλάκα που δεν απομακρύνεται με τακτικό βούρτσισμα ή οδοντικό νήμα, συσσωρεύεται στα δόντια και τα ούλα. Η εγκαταστημένη πλάκα προκαλεί τη νόσο των ούλων που αποκαλούμε ουλίτιδα. Σε αυτή τη φάση της προσβολής, ο οδοντίατρος μπορεί να επέμβει δραστικά, με βαθιά απόξεση απομακρύνοντας την πλάκα και αποκαθιστώντας την ήπια φλεγμονή που έχει προκληθεί, που έχει συνήθως ως πρώτη εκδήλωση την αιμορραγία με το βούρτσισμα. Ενδέχεται, η θεραπεία της ουλίτιδας να χρειαστεί περισσότερες από μία επισκέψεις και φυσικά πειθαρχία σε κανόνες καθημερινής υγιεινής, που με λεπτομέρεια του έχει αναλύσει ο οδοντίατρος. Σε κάθε περίπτωση όμως, πρόκειται για μία αντιμετωπίσιμη κατάσταση.

Η ουλίτιδα μπορεί να επιβαρυνθεί καμιά φορά, παρά τη σχολαστική στοματική υγιεινή. Οι παράγοντες που μπορεί να συμβάλλουν σε αυτήν την επιβάρυνση, είναι ο διαβήτης, το κάπνισμα, γενετική προδιάθεση, συστηματικές νόσοι, περίοδοι έντονου στρες, μη επαρκής λήψη θρεπτικών συστατικών, ορμονικές διαταραχές, εγκυμοσύνη, μόλυνση από HIV και λήψη ορισμένων φαρμακευτικών ουσιών.

Η ουλίτιδα που δεν αντιμετωπίζεται επαρκώς και έγκαιρα, εξελίσσεται σε περιοδοντίτιδα. Με την πάροδο του χρόνου, η πλάκα εξαπλώνεται και αναπτύσσεται στην παρυφή των ούλων. Οι τοξίνες που παράγονται από τα βακτήρια που αναπτύσσονται στην πλάκα, ερεθίζουν τα ούλα δημιουργώντας χρόνιες φλεγμονές, οι ιστοί και τα οστά που στηρίζουν τα δόντια αλλοιώνονται και καταστρέφονται. Τα ούλα διαχωρίζονται από τα δόντια σχηματίζοντας «τσέπες» (ένα κενό χώρο μεταξύ των δοντιών και των ούλων που ονομάζεται περιοδοντικός θύλακος). Καθώς η νόσος εγκαθίσταται, οι «τσέπες» βαθαίνουν και το κόκκαλο υποχωρεί. Αρκετά συχνά, η καταστρεπτική αυτή διαδικασία γίνεται αθόρυβα και «ύπουλα», χωρίς ιδιαίτερα συμπτώματα, ενώ στην τελική της φάση τα δόντια αλλάζουν θέση και έχουν κινητικότητα.

Η περιοδοντίτιδα αποτελεί συχνή αιτία απώλειας δοντιών, ακριβώς γι’ αυτό απαιτείται η έγκαιρη και σοβαρή αντιμετώπισή της. Δεν είναι λίγες οι φορές που ζητείται η βοήθεια ειδικευμένου συναδέλφου –περιοδοντολόγου, για την αντιμετώπιση δύσκολων και σύνθετων περιστατικών.